ԵՄ քաղաքականություն

Եվրոպական հարևանության քաղաքականությունը (ԵՀՔ) կարգավորում է ԵՄ-ի հարաբերություններն իր 16 մերձավոր արևելյան և հարավային հարևանների հետ:

Արևելյան գործընկերություն

Արևելյան գործընկերությունը (ԱլԳ) Եվրոպական հարևանության քաղաքականության առանձին արևելյան ուղղությունն է, որը մեկնարկել է 2009 թվականին: Գործընկերության նպատակն է ամրապնդել և խորացնել Եվրոպական միության, նրա անդամ պետությունների և Արևելյան Եվրոպայի ու Հարավային Կովկասի վեց գործընկեր երկրների (Հայաստան, Ադրբեջան, Բելառուս, Վրաստան, Մոլդովա, Ուկրաինա) քաղաքական և տնտեսական հարաբերությունները:

ԱլԳ-ն աջակցում է գլոբալ քաղաքականության բազմաթիվ նպատակների իրականացմանը, այդ թվում՝ Կլիմայի փոփոխության մասին Փարիզյան համաձայնագիրը և ՄԱԿ-ի կայուն զարգացման օրակարգ 2030-ն ու վերջինիս նպատակները: Այն նպաստում է ԵՄ հարևանների կայունության, բարգավաճման և դիմակայունության բարձրացման ընդհանուր նպատակին, ինչպես այն սահմանված է Եվրոպական միության արտաքին և անվտանգության քաղաքականության գլոբալ ռազմավարությունում:

Նոր օրակարգ՝ 2020-ից հետո ժամանակահատվածի համար

Տարիներ շարունակ ԱլԳ-ն կարևոր դեր է խաղացել ԵՄ-ի և նրա գործընկեր երկրների մերձեցման գործում: ԱլԳ 2017 թվականի նոյեմբերյան գագաթաժողովը նշանավորվեց բարեփոխումների ընդհանուր օրակարգի նոր մոտեցման ընդունմամբ, որը ստացավ «20 թիրախային արդյունք՝ 2020 թվականի համար» անվանումը: Այս հավակնոտ աշխատանքային ծրագիրը կենտրոնացած էր տեղերում շոշափելի արդյունքների հասնելու և քաղաքականության չորս հիմնական ուղղություններում մարդկանց կյանքի բարելավման վրա.

1. Ավելի ուժեղ տնտեսություն․
2. Ավելի ուժեղ կառավարում.
3. Ավելի ուժեց կապ․
4. Ավելի ուժեղ հասարակություն։

Նշված ուղղություններից զատ, օրակարգը ներառում էր նաև տղամարդկանց և կանանց հավասարությանը, քաղաքացիական հասարակությանը, ԶԼՄ-ներին և ռազմավարական հաղորդակցությանը վերաբերող միջանցիկ թիրախային արդյունքներ։

Իրավահաջորդ օրակարգի ուղղությամբ աշխատանքը սկսվել է 2019 թվականին՝ լայն և ներառական խորհրդակցությունների անցկացմամբ: Արդյունքում մշակված «Արևելյան գործընկերությունը` 2020 թվականից հետո: Դիմակայունության ամրապնդում. Արևելյան գործընկերություն, որն ապահովում է բոլորին» համատեղ փաստաթուղթը և 2020 թվականից հետո Արևելյան գործընկերության քաղաքականության վերաբերյալ Խորհրդի եզրակացությունները սահմանում են գործընկերության նոր օրակարգը, որտեղ դիմակայունությունը սահմանված է որպես քաղաքականության գերակայություն և առաջադրված են հինգ երկարաժամկետ նպատակներ՝ ընդունված ԱլԳ առաջնորդների 2020 թվականի հունիսյան տեսակոնֆերանսի ժամանակ։

ԵՄ-ն, նրա անդամ պետությունները և գործընկեր երկրները միասին կաշխատեն Արևելյան գործընկերության հետևյալ նպատակների ուղղությամբ.

• միասին՝ հանուն դիմակայուն, կայուն և ինտեգրված տնտեսությունների․
• միասին՝ հանուն հաշվետու հաստատությունների, օրենքի գերակայության և անվտանգության․
• միասին՝ հանուն բնապահպանական և կլիմայական դիմակայունության․
• միասին՝ հանուն դիմակայուն թվային փոխակերպման․
• միասին՝ հանուն դիմակայուն, արդար և ներառական հասարակությունների։

Այս նոր օրակարգն ավելի մանրամասն ուրվագծված է «Վերականգնում, դիմակայունություն և բարեփոխումներ. Արևելյան գործընկերության առաջնահերթությունները 2020-ից հետո» համատեղ աշխատանքային փաստաթղթում, որն ընդունվել է 2021 թվականի հուլիսին: Օրակարգը կյանքի կկոչվի տնտեսական և ներդրումային պլանով  հասանելի 2.3 միլիարդ եվրո դրամաշնորհների, ֆինանսական խառնուրդների և երաշխիքային միջոցներից բաղկացած բյուջեով, որոնք կարող են հավաքագրել մինչև 17 միլիարդ եվրո պետական և մասնավոր ներդրումներ: Ծրագիրը գործընկեր երկրներից յուրաքանչյուրի համար նախատեսում է առաջանցիկ նախաձեռնությունների շարք, ինչպես նաև կառավարման հենարան` ներդրումներն ամրապնդելու և պահպանելու, ինչպես նաև դիմակայուն և արդար հասարակություններ կառուցելու համար։

10 հիմնական նպատակ 2025 թվականի համար

Օրակարգի շրջանակում որպես գործունեության գերակա ուղղություն են սահմանվել 2025թ. համար 10 հիմնական նպատակները․

1. Ներդրումներ մրցունակ և նորարարական տնտեսությունների ուղղությամբ։ Աջակցություն 500,000 ՓՄՁ-ների․
2. Ներդրումներ օրենքի գերակայության ուղղությամբ։ Բոլոր բարձրաստիճան պաշտոնյաների կողմից սեփական տնտեսական ակտիվների հայտարարագրում, ինչպես նաև այդ հայտարագրերի ստուգում․
3. Ներդրումներ կայուն և խելացի կապի ուղղությամբ։ 3,000 կմ երկարությամբ առաջին անհրաժեշտության ճանապարհների ու երկաթուղիների կառուցում կամ բարեկարգում․
4. Ներդրումներ մարդկանց և գիտական համայնքների ուղղությամբ։ 70,000 անհատական շարժունակության հնարավորություն ուսանողների և դասավանդողների, հետազոտողների, երիտասարդների ու երիտասարդական աշխատողների համար
5. Ներդրումներ անվտանգության և կիբերդիմակայունության ուղղությամբ։ Հիբրիդային սպառնալիքների բացահայտման և դրանց վերացման կառուցակարգի ամրապնդում, գործընկերների կարողությունների ամրապնդում՝ կիբերդիմակայունության բարձրացման և կիբերհանցագործությունների դեմ պայքարի նպատակով․
6. Ներդրումներ կայուն էներգիայի ուղղությամբ։ 250,000 տնային տնտեսությունների կողմից էներգասպառման նվազեցում մինչև 20%-ով․
7. Ներդրումներ շրջակա միջավայրի և կլիմայի ուղղությամբ։ Եվս 3 միլիոն մարդու ապահովում անվտանգ ջրամատակարարմամբ: 300 քաղաքներում օդի որակի վերահսկում և բարելավում․
8. Ներդրումներ առողջապահական դիմակայունության ուղղությամբ։ 850,000 բուժաշխատողի պատվաստում, ինչպես նաև նրանց համար թերապևտիկ, գույքային և աշխատանքային պայմանների բարելավում․
9. Ներդրումներ ներառական, գենդերային առումով հավասար և տարբեր հասարակությունների ու ռազմավարական հաղորդակցության ուղղությամբ։ Աջակցություն 2,500 տեղական ՔՀԿ-ների, 120 անկախ ԶԼՄ-ների և 2,000 լրագրողների․
10. Ներդրումներ թվային փոխակերպման ուղղությամբ։ Տնային տնտեսությունների 80%-ն ունի գերարագ ինտերնետի մատչելի հասանելիություն։

Լրացուցիչ տեղեկատվություն

ԱլԳ․ Եվրոպական միության խորհուրդ

ԱլԳ․ Եվրոպական արտաքին գործողությունների ծառայություն

ԱլԳ․ Եվրոպական հանձնաժողովի հարևանության և ընդլայնման բանակցությունների գլխավոր տնօրինություն (DG NEAR)